کی می دونه؟
بچه های گل
امیدورم که تعطیلات حسابی بهتون خوش گذشته باشه
حالا می خوام یه سوال علمی ازتون بپرسم، همون طور که می دونید کره زمین از سمت غرب به شرق به دور خورشید می چرخه
حالا اگه این جهت برعکس بشه چه اتفاقی میفته؟
کی می دونه؟
لحظهی
نخست:
اگر فرض کنیم این اتفاق ناگهان به وقوع بپیوندد آنگاه میتوان تصور کرد که در لحظهی
نخست همهی موجودات و
اجسامی که به خوبی به زمین متصل نیستند (مانند من و شما، ماشینها، و ساختمانهایی
با ایمنی کم و یا مرتفع) از زمین کنده و پرت شده یا با نیروی بیشتری به زمین فشرده
شوند.
دلیل این امر تکانهی
حاصل از تغییر جهت چرخش زمین به دور خود و به دور خورشید میباشد. تأثیر این اتفاق
شبیه لحظهایست که در اتوبوسی ایستادهاید و اتوبوس ناگهان توقف میکند، با این
تفاوت که اینبار اثر توقف زمین (یا تغییر جهت حرکت آن) بسیار شدیدتر است. با سادهسازی
مسأله و محاسباتی ساده میتوان نشان داد که تکانهی حاصل از تغییر جهت چرخش زمین
به دور خود، در استوا، حدود ۳۰ برابر تکانهی حاصل از توقف اتوبوس است. اما هرچه
به سمت قطب میرویم این اثر کاهش مییابد. فکر میکنید دلیل آن چیست؟ [میتوانید جواب
خود را در بخش نظرات ارسال کنید]
به طور مشابه میتوان محاسبه کرد که این اثر برای تکانهی حاصل از تغییر جهت چرخش
زمین به دور خورشید ۲۰۰۰ برابر تکانهی حاصل از توقف اتوبوس است! حال اگر در آن
لحظه در نیمهای از زمین قرار گرفته باشید که به سمت مسیر اولیهی حرکت زمین قرار
گرفته است، به احتمال زیاد شما به هوا پرتاب خواهید شد. امّا چه بر سر نیمهی دیگر
ساکنان زمین خواهد آمد؟ [باز هم میتوانید جواب خود را در بخش نظرات ارسال کنید]
در دراز مدت:
پس از این لحظاتِ نخستین، نوبت به تأثیرات دراز مدت این تغییر میرسد. سادهترین
راه برای تصور تغییر شبانهروز، فصلها، و سایر تغییرات ظاهری بر روی زمین (که
ستارهشناسان آماتور معمولاً علاقمند به دانستن آنها هستند)، بازگشت به گذشته با
وارانه کردن زمان است. خورشید و سایر اجرام آسمانی از غرب طلوع کرده و در شرق غروب
میکنند. ترتیب فصلها بهار، زمستان، پاییز، و تابستان شده و حرکت ظاهری خورشید در پیکرهای آسمانی (صورتهای فلکی) نیز
وارانه خواهد بود. در این صورت احتمالاً پس از مدتی موجودات سیارهی زمین خود را
به فصلهای جدید تطبیق میدهند؛ خزان در بهار پدیدار شده و درختان در پاییز از خواب
زمستانی بیدار میشوند.
آب و هوا:
جهت حرکت آب و هوای سیارهی زمین معکوس میشود. بیایید حرکت کلی جوّ در بالای
ایران را در نظر بگیریم. به طور ساده جهت این حرکت از غرب به شرق است. اما با
معکوس کردن جهت چرخش زمین این حرکت نیز معکوس میشود (بازگشت در زمان را به یاد
آورید). تأثیر این تغییر جهت حرکت هوا بسیار شدید خواهد بود. به عنوان مثال میتوان
به ورود گرد و غبار از کشور عراق به جنوب ایران اشاره کرد که در صورت چرخش معکوس
زمین، آن ذرات معلق به سمت سوریه، اردن و عربستان خواهند رفت. به طور مشابه در
سایر نقاط زمین احتمالاً ابرهای بارانزا در مکانهایی متفاوت از وضعیت کنونی بر
روی زمین بارش خواهند کرد و در نتیجه میتوان تصور کرد که محل کویرها و جنگلها به
مرور تغییر کند. جهت حرکت جریانهای اقیانوسی نیز تغییر کرده و الگوی زیستمحیطی
موجودات دریایی نیز در پی آن تحت تأثیر قرار میگیرد. البته برای ترسیم دقیقتر آب
و هوا در شرایط جدید حداقل باید پدیدهی
کوریولیس را نیز در
نظر گرفت.
حرکت قارهها و زلزله:
آب و هوا تنها سیالات روی زمین نیستند. بخشهای درونی زمین از مواد مذاب تشکیل شده است. این مواد مذاب بخشی از
زمین بوده و با آن در حال چرخش پیرامون هستهی زمین است. حرکت این مواد مذاب موجب حرکت پوستهی زمین و تغییر شکل قارهها در دراز مدت شده است.
چرخش معکوس زمین میتواند شکل قارهها را از وضعیتی که هماکنون برای آینده پیشبینی
میشود خارج ساخته و مثلاً قارههای آمریکا و آفریقا را مجدداً به هم متصل سازد.
همچنین تغییر در حرکت پوستهی زمین، الگوی
زلزلهها را تغییر
میدهد به گونهای که میتوان انتظار زلزههایی شدید در مکانهای با تعدد زلزلهی
کم و یا بالعکس را نیز انتظار داشت.
میدان مغناطیسی:
براساس نظریهی
دینامو، حرکت مواد مذاب درون زمین باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی میشود. تغییر جهت
حرکت تفتال باعث تغییر جهت این میدان شده و میتواند اختلالات شدیدی را در انتشار
امواج رادیویی و سایر پدیدههای مرتبط با مغناطکره منجر شود.
ماه:
یکی از نقشهای مهم ماه برای سیارهی زمین، پایدارسازی محور چرخش آن و در نتیجه پایدار ماندن فصلها و
برقراری تعادل در سامانههای زیستمحیطی زمین در طولانی مدت است. اگر چرخش زمین
معکوس شود آنگاه ماه میتوان همچنان این نقش را به خوبی ایفا کند؟
برای یافتن جوابی فراتر از حدس و گمان باید سراغ مدلهای رایانهای رفت تا اثر
چرخش وارانهی قمر زمین را بر آن دید. شاید با بررسی ترایتون (بزرگترین قمر سیارهی نپتون) بتوان
پاسخی برای این پرسش یافت چرا که این قمر در خلاف جهت چرخش وضعی نپتون به دور آن
در حال چرخش است. به هر حال اگر چرخش وضعی زمین ناپایدار گردد، همانند آنچه احتمالاً
برای مریخ در گذشته اتفاق افتاده، فصلها به شدت و
به سرعت تغییر کرده و احتمالاً قطبها و منابع آبی کمتری در طولانی مدت برای
موجودات یک منطقه باقی میماند.
- ۹۴/۰۱/۱۴